DENİZLİ'NİN ADI VE YERİ
Denizli şehri, ilk defa bugünkü şehrin 6 km. kuzeyinde, Eskihisar Köyü
civarında kurulmuştur. Bu şehir M.O.( 261 - 245 ) yılları arasında,
Suriye Kralı II. Antiyokustheos tarafından kurulmuş ve karısının adına
izafeten Laodicia denilmiştir. Türkler Denizli havalisini zaptettikten
sonra, şehrin suyunun bol bulunduğu bugünkü Kaleiçi mevkiine
naklettirmişlerdir.
Denizli adına, tarihi kaynaklarda başka başka isimler olarak
rastlamaktayız. Selçuklu kayıtları ve Denizli mahkemesi serciye
sicilleri (Ladik) ismini vermektedir. Ibni Batuta'nın seyahatnamesi
(Tunguzlu) denilmektedir. Mesalikullebsar'da da (Tunguzlu) olarak
kaydedilmiştir.
Timurlenk'in zafer namesini yazan, Ser afettin Zemdi (Tenguzlug) ve
(Tonguzlug) gibi iki isimden bahsetmektedir. Tensiz kelimesi eski
Türkçe'de Deniz demektir. Tunguzlu ise bugünkü imlasıyla Denizli
demektir. Netice olarak Denizli adi, Tunguzlu ve Tunguzlu
kelimelerinin zamanla ağızdan agıza, Denizli kelimesi haline
gelmesinden bugünkü seklini almıştır.
KRONOLOJİ
M.O. 4000'ler
Kalkolitik donem
M.O. 3000 - 2000
ilk Tunç Cağı
M.O. 2000 - 1200/1100
Orta Tunç cağı ve Son Tunç cağları
M.O. 1800
Denizli'nin Arz ava Sayasal Birliği içinde yer olması
M.O. 1200
Deniz kavimleri göçü
M.O. 1100'ler
Deniz kavimleri göçüyle Hitit Devleti'nin yıkılması
M.O. 546
Ahamenis Kralı II.Kiros'un Lidya Krallığı'nı ortadan kaldırması
M.O. 360
Hellespontos, Misya, Lidya ve Karya satraplarının Pers merkezi yetkesine bas kaldırışı
M.O. 334
Büyük İskender'in Anadolu seferi ile Denizli yöresindeki Pers etkinliğine son verilmesi
M.O. 246
ll.Antiokus'un karisi Laodikeia'yı ziyareti sırasında Laodikeia kentinin kurulması
M.O. 188
Roma, Bergama, Selevkoslar arasında barış antlaşmasının yapılması
649
Muaviye'nin Kıbrıs seferi
1070
Türklerin Denizli'de ilk kez görülmeleri
1077
Denizli'nin Türklerce fethi
1097
Kentin Bizansın eline geçmesi
1102
l.Kılıç Arslan'ın Denizli'ye fethi
1119
Denizli'nin yeniden Bizans'ın eline geçmesi
1148
Haçlılar'ın Denizli'den geçmeleri
1190
Frederik Barbaros komutasındaki bir Haçlı Ordusu'nun Denizli'den geçmesi
1207
Denizli'nin yeniden Türkler'in eline geçmesi
1259
Türkmenlerin Denizli'nin yönetimini ele geçirmeleri
1288
Denizli'nin Germiyanogulları egemenliğine girmesi
1300 - 1368
Denizli'de İnançogulları egemenliği
1368
Denizli'ni yeniden Germiyanogulları egemenliğine girmesi
1391
Denizli'nin Osmanlılar'ın eline geçmesi
1403
Timur'un Denizli'yi Germiyanoğulları'na geri vermesi
1429
Denizli'nin kesin olarak Osmanlı egemenliğine girmesi
1874
Denizli'de ilk Rüştiye Mektebi'nin açılması
1876
Denizli'de ilk Belediyenin kurulması
1879
İzmir-Aydın demiryolunun Sarayköy'e dek uzatılmasına ilişkin bir antlaşmanın yapılması
1883
Yapılan yönetim değişikliği ile Denizli'nin Sarayköy, Buldan ve Tavas kazalarının bağlandığı bir sancak haline getirilmesi
1884
Çal Kazası'nın Denizli sancağına bağlanması
1888
Acıpayam Kazası'nın, Denizli sancağına bağlanması, Sarayköy demiryolu hattının Dinar'a dek uzatılmasının kararlaştırılması
1910
Denizli'nin "Bağımsız Mutasarrıflık" haline getirilmesi
22 Mart 1919
İzmir'de toplanan Reddi İlhak Kongresi'ne Denizli'den bir kurulun katılması
25 Nisan 1919
İstanbul Hükümeti'nin Şehzade Abdurrahim Efendi başkanlığındaki bir öğüt kurulunun Denizli'ye göndermesi
15 Mayıs 1919
İzmir'in Yunanlılar'ca işgali üzerine, Denizli'de bir protesto mitingi düzenlenmesi
16 Mayıs 1919
Yunan işgalinin protesto edilmesi amacıyla Tavas'ta da bir miting düzenlenmesi
17 Mayıs 1919
İşgale karsı Çal'da bir miting düzenlenmesi
29 Mayıs 1919
Denizli'de Redde-i ilhak Cemiyeti'nin kurulması
8 Haziran 1919
Sarayköy'de bir Kuka-yi Milliye Cephesi'nin oluşturulması
10 Haziran 1919
Denizli Heyet-i Milliye'nin kurulması ve Sarayköy cephesinin oluşturulması
3 Ağustos 1919
İstanbul Hükümeti'nin Denizli'de incelemelerde bulunmak üzere Jandarma Genel Komutanı Ali Kemal Paşa'yı göndermesi
7 Ağustos 1919
Denizli Mutassarrıfı Faik Bey'in Dahiliye Nezareti'ne bir telgraf
çekerek, Kuka-yi Milliye'nin dağıtılması buyruğunu geri çevirmesi
18 Ağustos 1919
Denizli delegelerinin Sivas Kongresi'ne katılmak üzere kentten ayrılması
12 Ocak 1920
Emin Efendi ve Faik Bey'in İstanbul'da toplanan Meclis-i Mebusan'a Denizli milletvekili olarak katılması
21 Haziran 1920
Çopur Musa çetesinin Çivril'i basması
5 Temmuz 1920
Yunanlılar'ın Buldan'a ve Çal'ın bazı köylerine girmesi
8 Temmuz 1920
Demirci Mehmet EFE'nin adamlarından Soketli Ali EFE'nin Denizli'de öldürülmesi
9 Temmuz 1920
Denizli'ye giren Demirci Mehmet EFE'nin, Soketli Ali EFE'nin ölümünden sorumlu tuttuğu 60 kişiyi öldürtmesi
29 Temmuz 1920
Yarbay Nazmı Bey'in 57.Tümen Komutan ive Mutasarrıf vekili olarak Denizli'ye gelmesi
18 Ocak 1921
Çivril'in Yunan işgaline uğraması
1 Nisan 1921
Çivril'in ikinci bir kez işgale uğraması
30 Ağustos 1922
Çivril'in Büyük Taarruzla birlikte Yunan işgalinden kurtarılması
4 Eylül 1922
Buldan'ın işgalden kurtarılması
İLK FETİHLER
Denizli ve havalisinde Türkler ilk defa 1070 yılında görüldüler. Afşin
Bey bütün Anadolu'yu kastettikten sonra Laodikya'yı yağma ederek,
Honaz'ı zaptetmiştir. 1071 yılından sonra Denizli ve çevresi
Kutalmışoglu Süleyman Bey'in mahiyetindeki beyler tarafından
fethedilmiştir.
1097 yılında Bizans İmparatoru Alexis Komnenos, Juannis Dukas'ı Bati
Anadolu'nun fethi için görevlendirdikten sonra bu yöre Bizanslılar'ın
eline geçti. Bu sırada Türk Kuvvetleri Orta Anadolu'da bulunuyordu.
Bizanslıların elinde kısa bir sure kalan bu güzel beldemiz 1102 yılında
yeniden Kılıç Arslan tarafından zapt edilmiştir. Bu tarihten sonra Türk
Kuvvetleri Alparslan'ın komutasında Bizans topraklarına sürekli akınlar
yapıyordu. 1119 yılında Bizanslılar, büyük bir ordu ile Denizli ve
havalisine saldırdılar. Az sayıda Türk Kuvvetlerine sahip olan Alplara
bu yöreyi terletmek zorunda kalmıştır. Ertesi yıl tekrar gelen
Bizanslılar Uluborlu taraflarına kadar istila ettiler.1147 yılında
II.Haclı Ordusu Fransız Kralı VIDI Louis'in komutasında, Ege
Bölgesi'nden güneye doğru hareket ederek, Denizli civarını işgal
etmiştir. Buradan Antalya istikametine hareket eden Haclı Ordusu'nun
oncu birlikleri Acıpayam Ovası'nı geçtikten sonra, ordusunun ağırlıkları
ve artçı birlikleri ayni yolu takip ederek, Kazıkbeli'nden geçmek için
hareket etmişlerdi. Fakat orada yapılan çetin gerilla savaşlarında
Haclı Ordusu çok büyük kayıp vermiştir.
1577 yılında Bizans İmparatoru Manuel Komnenos, Selçuklu topraklarına
yeni bir sefer düzenleyerek Laodikya ve civarını yağma ederek İstanbul'a
donmuştur. Ertesi yıl Türkler Laodikya'ya gelerek şehri
zaptetmislerdir. Manuel Komnenos 1176 yılında büyük bir ordu ile
Laodikya ve Honaz civarını geri almışsa da Selçuklular'la yaptığı
savaşta yenilmiştir. II.Kılıç Arslan bundan sonra sınırlarını
genişleterek Bizans topraklarına akınlar düzenlemiştir. Atabey
komutasında yapılan bu akınlardan Selçuklular büyük ganimetler elde
ediyordu. Bizanslılar Atabey komutasındaki bu orduyu Sarayköy
yakınlarında pusu kurarak mağlup ettiler. Bu savaşta Atabey şehit oldu.
Bu tarihlerden yavaş yavaş sonra Denizli ilinin doğu kısımlarına Türkler
yerleşmeye başladı. Böylece Türk akıncıları, Küçük Menderes Vadisi'ne
kadar ilerleme fırsatını bulmuşlardır. 1190 yılında II.Haclı Ordusu
Laodikya'ya gelmiştir. Haclı Ordusu Komutanı Frederik Barbaros,
Bizanslılar tarafından sevinçle karşılanmıştır. Buraya yerleşmiş olan
Türk boyları, çadırlarını bırakarak dağlara çekilmişler ve devamlı Haclı
ordusuna düzenlemişlerdir. Denizli ve havalisi takriben 13. asrin ilk
yıllarında Gıyasettin Keyhusrev tarafından 4 defa fethedilmiştir. Diğer
bir rivayete göre Laodikyalılar tarafından bir Türk kervanının
soyulması üzerine, Selçuklu beylerinden Mehmet ve Servet beylerin
komutasında bir Selçuklu Ordusu Laodikya Ordusu'nu yenmiş ve haraç
olarak bu bölgeyi antlaşma ile almıştır.
Diğer bir rivayet ise sudur: 12.yüzyıl sonlarında Bizanslıların
Burdur'a kadar ilerlemeleri üzerine Konya Sultani Osman ve Hüsamettin
beyleri bu bölgeye göndermiştir. Osman Bey Acıpayam Ovası'nı, Hüsamettin
Bey de Çal taraflarını zaptetmişlerdir. Denizli ve havalisinin
Selçuklulara bağlı bir beylik halinde teşekkülü Selçuklu Hükümdarı
Kiyasettin Keyhusrev zamanında 1207 yılında olmuştur. 1209 yılında
İznik'i başkent yapan Theodore Laskaris ile Selçuklular'ın arası
açılmıştır. Kiyasettin Keyhüsrev, Laskaris'e Alexios'us tahtına iadesini
isteyince, İznik Devleti ile Selçuklular, Denizli'nin batısında
Alaşehir ile Antiokhia arasında savaşa tutuştular. İlk seferde savası
kazanan Türkler yağmaya dalınca hücuma gecen Rum askerleri KiyasettinKey husrev'i şehit ettiler. Böylece savasın sonunda galip gelen
Bizanslılar, Bati Anadolu'ya bir sure sahip oldular. Selçuklular ile
Bizanslılar arasında Denizli ve yöresi sinir olarak kaldı. Bugünkü
DENİZLİ şehri bu sıralarda kurulmaya başlamıştır.
İlk olarak Denizli Kalesi Abdullah oğlu Karasundur tarafından
yaptırılmıştır. Ayrıca bu devrede birçok camii, han ve çeşme de inşa
edilmiştir. 13.yüzyıl baslarında Denizli ve havalisi yeni göçlerle "Uç
Bölgesi" olarak önceden gelenlerle birlikte yoğun bir Türk Topluluğu
meydana getirdiler. Buradaki Türkmenler Rum diyarını fetheden Türk
soyundan çokluk bir kavimdir. Bunlar muhtemelen Menderes Nehrinden deniz
kıyısına kadar olan yerlerdeki yasayanları yağma ederek çocuklarını
Müslümanlar arasında satmayı adet edinmişlerdi. Bu sırada
Topurlu-Toguzlıdağı eteklerinde 200 bin Müslüman çadırı bulunduğu
söylenir. Bu Türkmenler uç bolgesinde kona göce yasarlar ve bati
sınırlarını muhafaza ederlerdi.
1257 yılında Denizli'ye gelen Bizans garnizonu, şehirdeki Türklerin
çoğunluğu karsısında uzun sure kalamadı. Böylece 1259 yılında Denizli
tekrar Türkmenlerin eline geçmiş oldu. Bu tarihlerde Denizli etrafında
kümelenen Türkmenler, Hulagu Han'a müracaat ederek bu bölge için
kumandan istediler. Bu konuda ilhanlı Hükümdarı Hulagu de bir ferman
çıkararak Kulsak isimli bir zati bu bölgeye göndermiştir. Bölgenin
merkezi "Asi Karaağaç" diye bilinen Acıpayam yöresidir.
Bu Türkmenlerin manevi Türk Lideri "Yatağanbaba " olması muhtemeldir.
1261 yılında bu yöredeki Türkmenler, Selçuklular'a bas kaldırınca
Selçuklu Sultani Ruknettin ile Moğollar anlaşarak Türkmenleri mağlup
ettiler. Bu sırada birçok Türkmen Bizans sınırını geçerek
yerleşmişlerdir. Konya'daki "Cimri İsyanı'nın" bastırılmasından sonra
II.Kiyasettin Keyhüsrev kendisine yardim etmeyen Karaağaç Bölgesi
Komutanı Ali Bey'i oldurtmuştur. Bundan sonra Denizli
germiyanogulları'nın eline geçer. Bir sure sonra Konya'ya karsı hareket
yapılınca Denizli havalisindeki Türkmenler Karaman, Eşref ve Menteşe
Türkmenleriyle birlikte isyan çıkardılar. Bunun üzerine ilhanlı Sultani Keyhaku 31 Ağustos 1291 de Türklerin üzerine yürüdü. Böylece ilhanlı
hakimiyeti bu bölgede başlamış oldu.
Bu tarihlerde Germiyanlılar, Alsıroglu'nun kumandasında bugünkü Buldan
olan Tripolisi zaptettiler(1306). Böylece Denizli'nin Türkleştirilmesi
tamamlanmış oldu. 14.yüzyılın ilk yıllarında Denizli arazisinin düzlük
kısımlarına İnançoğulları yerleşmişti. Kuzey doğusunda Germi yan
Beyliği bulunuyordu. Sucaeddin Bey bir ara istiklal için hareket edince
öteden beri Anadolu'da kuvvetli bir birliğin kurulmasını istemeyen
İlhanlı Hükümdarı Timur tas 1327 yılında Denizli'ye geldi.Suca ettin Bey
ona itaat etti. Denizli 1366'da bir deprem ile harap olduğu sırada
şehir Germi yan hakimiyetine geçmiştir.
1391 yılında Yıldırım Beyazıt, Denizli topraklarını Osmanlı topraklarına
katmıştır. 1402 yılında Timur, Ankara Savası'nı kazandıktan sonra
Denizli'ye gelmiş, burada bir sure kaldıktan sonra İzmir yöresini fethe
gitmiş. 1403 yılının ilk aylarında tekrar Denizli'ye dönerek çadır
kurmuştur. Timur bu bölgeyi Germiyanlılara bırakarak ayrılmıştır. 1411
yılında bir ara bu bölge Karamanogullarının eline geçmişse de 1429
yılında tekrar Osmanlılara bağlanmıştır.
14.yüzyılın ilk yarısında birbirine akraba olan Türkmenler parçalanmış bir halde bulunuyorlardı
TÜRKMENLERE AİT BEYLİKLER VE KAPLADIKLARI SAHALAR İNANÇOĞULLARI BEYLİĞİ
Denizli'nin kurulduğu düzlükte bulunmaktaydı.
GERMİYANOGULARI BEYLİĞİ
Honaz'dan Buldan taraflarına kadar uzanan bir alanda kurulmuştur.
HAMITOGULLARI BEYLİĞİ
Yören dağı- Bozdoğan'ın doğusundaki saha Karaağaç mıntıkasına sahiptir.
TAVAS BEYLİĞİ
Babadağ'ın güneyindeki araziyi, şimdiki Tavas ve Kale
ilçelerinin sahalarını kaplamaktadır. Denizli şehri Osmanlıların
hakimiyetine girdikten sonra, yaşantısına sakin bir şekilde devam
etmiştir. 1702 - 170 yıllarında vuku bulunan depremlerde 12.000 kişi
olmuş, o zamanki Kale civarında bulunan şehir oturulamayacak hale
gelmiştir. Bundan sonra şehir daha yukarıya, şimdiki merkezine doğru
çekilmiştir.
LADİK BEYLİĞİ (İnançoğulları)
Laodikya şehrinin sürekli harpler
depremlerle yıkılması üzerine halk Laodikya'nın bağ ve bahçelerinin
bulunduğu, bugünkü Denizli'ye gelip yerleşmişlerdir. Türkler Laodikya
adini kısaltarak Ladik şehrine sokulmuşlardır, bu şehirde beyliğin
ismini de Ladik olarak kullanmışlardır. Ladik Beyliği'nin kurulusundan
önce Denizli, vali ve komutanlar tarafından idare ediliyordu. Bu vali
ve komutanlar arasında Ladik'te eser bırakmış olan Seyfettin
Karasungur'dur. 30 yıllık valilik ve komutanlığı sırasında Denizli
Kalesi'ni, Akman Kervansaray'ını, birçok çeşme, camii, han ve hamamlar
yaptırmıştır. Karasungur'un San Kuvvetlerine esir düşmesi üzerine
yerine Ladik ve Honaz emimi olarak Sahip Ataoğulları'ndan Tabettin Hasan
Nasreddin Ali gönderilmiş. Bunların da Cimri İsyanı'nda öldürülmeleri
üzerine Ladik emirliğine Ali Bey gönderilmiştir. Böylece Sahip
Ataogullarının 1277 tarihine kadar Ladik ve Honaz emirliğinde
kaldıkları anlaşılmaktadır. Sahip Ataoğulları’ndan Ladik
Germiyanogulları'na geçmiştir. Fakat halkın Germiyanogulları'ndan Ali
Bey'i, Giyaseddin II.Keyhusrev'e şikayeti üzerine Ladik tekrar sahip
Ataogulları'na geçmiştir.
Sahip Ata'nın vezirlikten azledilmesi üzerine(1288) Germiyanogulları
Ladik'i tekrar ele geçirmiştir. Ali Sirkin kızının oğlu Bedrettin
Murad'ı Ladik emirliğine tayin etmiştir. Mollaya sinirlenen Selçuklu
Sultani Ladik'e kuvvetli bir ordu göndermiş ve burası tekrar geri
alınmıştır. BU tarihten sonra Sucaettin İnanç Ladik'te 50 yıla yakın
beylik yapmış ve adaletli ve iyi idaresi sayesinde halk tarafından
sevilmiştir.
Ölümünden sonra yerine gecen oğlu Murat Aslan Bey de memleketi iyi idare
etmiş, zamanında Türkçe fatiha tefsiri yazılmış, 3 çeşit para
basılmıştır. Bu paraların biri üzerinde Murat Bey'in adi geçmektedir.
Ibni Batıda Murat bey;i Denizli'ye gelişinde bugünkü Devlet
Hastanesi'nin bulunduğu tepedeki sarayında ziyaret etmiştir.
Seyahatnamesinde bundan bahsetmektedir. Murat Bey'in iktidara geçiş ve
ölüm tarihleri kesin olarak bilinmiyor. Hatta Murat Bey'in mezarına bile
rastlanmamıştır. Fakat Hastane yakınındaki Murat dede mezarı, halk
tarafından Murat Bey'e addedilmekte ve ziyaret edilmektedir. Buğun
Denizli'de Murat Dede adıyla bir mahalle bulunduğundan, bazı kaynaklara
göre bu mezar Ladik Beyliği ile ilgi derecesi tespit edilemeyen ve
Hisar Savası'nda ölen Murat Bey'e aittir.
Murat Aslan Bey'den sonra oğlu Issak Bey yerine geçmiş kendi adına para
bastırmış fakat 1402'de Timur Anadolu'yu istila edince Denizli'nin
idaresi Germiyanoglu Y akıp Bey'e geri verilmiştir. Ankara Savası'ndan
sonra bütün Anadolu'yu ele geçiren Timur, bir müddet sonra Kütahya ve
Altıntaş'tan geçip, Ladik'e gelmiş mevsimin sonbahar olması sebebiyle
karargahını Denizli'de kurarak askerlerini kışlaklara göndermiştir.
O vakitler Tonguzlu denen Denizli'de askerlerin hastalanması sebebiyle,
Timur karargahını havası ve suyu daha iyi olan Karcı ve Hisar Koyu
sırtlarına çekmiş, Menteşeoglu Mehmet Bey ile İsfendiyer Bey Timur'u
burada ziyaret ederek ona 1000 at hediye etmişlerdir. Timur bir sure
Denizli'de kaldıktan sonra, Serinhisar yoluyla Denizli'den ayrılmıştır.
Timur'un Denizli'deki kalış günlerinde Germiyanoglu Yakup Bey kendisini
ziyaret etmiş, Kütahya ve Denizli'nin idaresini üzerine almak için onu
ikna etmiştir.
LADİK'İN OSMANLILARA GEÇİŞİ
Ladik Germiyanoglu Süleyman Sah idaresinde
iken, Osmanlı Devleti günden güne kuvvetlenip sınırlarını
genişletiyorlardı. Süleyman Sah ergen Osmanlılar tarafından gelecek
tehlikeyi sezerek, kendini emniyete almak için kızı Devlet hatunu,
I.Murat'ın oğlu Şehzade Beyazıt'a vererek akrabalık kurmuştu (1381).
Kızına çeyiz olarak verdiği yerler arasında Ladik'te vardı. Beyazıt Han
Denizli'de hamam ve bahçe satın almıştır.. Ladik Ankara Savası'na kadar
(1402) Osmanlılar'da kalmış, savaştan sonra Germiyanogullarının yeniden
hakimiyetine giren Ladik, nihayet yerine geçecek kimsesi bulunmayan
Germi yan Hükümdarı Yakup tarafından, II.Murat'a bir vasiyetname ve
bütün Germeyen ülkesiyle birlikte verilmiştir (1428). Böylece Ladik
kesin olarak Osm ali Devleti'ne bağlanmıştır.
Ünlü gezgin Evliya Celebi Denizli'ye uğramış ve 300 yıl öncesinin
Denizli'sini söyle dile getirmiştir. "Şehrin çevresinde pek çok
akarsular ve goller bulunduğu için bu isim verilmiştir. Yoksa denizden 4
merhale uzaktadır. Kalesi düz yerde dörtgen seklindedir. Hendeği
yoktur. Çevresi 470 adimdir, 4 kapısı vardır.Kuzeyinde boyacılar,
doğusunda semerciler, güneyinde Yeni Camii, batısında bağlar kapısı
bulunur. Kalede 50 kadar silahlı bekçi vardır ki dükkanları bekler. Asil
şehir kalenin dışında 44 mahalle ve 3600 evlidir. Büyüklü küçüklü 57
camii ve mahalle mescidi, 7 çocuk mektebi, 6 hamamı, 17 tekkesi vardır.
Herkes bağlarda oturduğundan ehil ve ayalleri birbirinden kaçmaz.
Birbirleriyle akraba gibi olmuştur. halkı beyaz ve mavi feraceler giyer.
Pamuğu, pamuk ipliği, beyaz ince sade bezli olup, Anadolu'ya sevk
edilir. Halkın kazancı "Beyaz Denizli Bezi" dir.
DENİZLİ'NİN ADI VE YERİ
Denizli şehri, ilk defa bugünkü şehrin 6 km. kuzeyinde, Eskihisar Köyü
civarında kurulmuştur. Bu şehir M.O.( 261 - 245 ) yılları arasında,
Suriye Kralı II. Antiyokustheos tarafından kurulmuş ve karısının adına
izafeten LAODICIA denilmiştir. Türkler Denizli havalisini zaptettikten
sonra, şehrin suyunun bol bulunduğu bugünkü Kaleiçi mevkiine
naklettirmişlerdir. Denizli adına, tarihi kaynaklarda başka başka
isimler olarak rastlamaktayız. Selçuklu kayıtları ve Denizli mahkemesi
serciye sicilleri (Ladik) ismini vermektedir. Ibni Batuta'nın
seyahatnamesi (Tunguzlu) denilmektedir. Mesalikullebsar'da da (Tunguzlu)
olarak kaydedilmiştir. Timurlenk'in zafer namesini yazan, Ser
afettin Zemdi (Tenguzlug) ve (Tonguzlug) gibi iki isimden
bahsetmektedir. Tensiz kelimesi eski Türkçe'de Deniz demektir. Tunguzlu
ise bugünkü imlasıyla Denizli demektir. Netice olarak Denizli adi,
Tunguzlu ve Tunguzlu kelimelerinin zamanla ağızdan agıza, Denizli
kelimesi haline gelmesinden bugünkü seklini almıştır.
KRONOLOJİ
M.O.
4000'ler Kalkolitik donem
M.O. 3000 - 2000 ilk Tunç Cağı
M.O. 2000 -
1200/1100 Orta Tunç cağı ve Son Tunç cağları
M.O. 1800 Denizli'nin Arz
ava Sayasal Birliği içinde yer olması
M.O. 1200 Deniz kavimleri göçü
M.O. 1100'ler Deniz kavimleri göçüyle Hitit Devleti'nin yıkılması
M.O.
546 Ahamenis Kralı II.Kiros'un Lidya Krallığı'nı ortadan kaldırması
M.O.
360 Hellespontos, Misya, Lidya ve Karya satraplarının Pers merkezi
yetkesine bas kaldırışı M.O. 334 Büyük İskender'in Anadolu seferi ile
Denizli yöresindeki Pers etkinliğine son verilmesi M.O. 246
ll.Antiokus'un karisi Laodikeia'yı ziyareti sırasında Laodikeia kentinin
kurulması
M.O. 188 Roma, Bergama, Selevkoslar arasında barış
antlaşmasının yapılması
649 Muaviye'nin Kıbrıs seferi
1070 Türklerin
Denizli'de ilk kez görülmeleri
1077 Denizli'nin Türklerce fethi
1097
Kentin Bizansın eline geçmesi
1102 l.Kılıç Arslan'ın Denizli'ye fethi
1119 Denizli'nin yeniden Bizans'ın eline geçmesi
1148 Haçlılar'ın
Denizli'den geçmeleri
1190 Frederik Barbaros komutasındaki bir Haçlı
Ordusu'nun Denizli'den geçmesi
1207 Denizli'nin yeniden Türkler'in eline
geçmesi
1259 Türkmenlerin Denizli'nin yönetimini ele geçirmeleri
1288
Denizli'nin Germiyanogulları egemenliğine girmesi
1300 - 1368 Denizli'de
İnançogulları egemenliği
1368 Denizli'ni yeniden Germiyanogulları
egemenliğine girmesi
1391 Denizli'nin Osmanlılar'ın eline geçmesi
1403
Timur'un Denizli'yi Germiyanoğulları'na geri vermesi
1429 Denizli'nin
kesin olarak Osmanlı egemenliğine girmesi
1874 Denizli'de ilk Rüştiye
Mektebi'nin açılması
1876 Denizli'de ilk Belediyenin kurulması
1879
İzmir-Aydın demiryolunun Sarayköy'e dek uzatılmasına ilişkin bir
antlaşmanın yapılması
1883 Yapılan yönetim değişikliği ile Denizli'nin
Sarayköy, Buldan ve Tavas kazalarının bağlandığı bir sancak haline
getirilmesi
1884 Çal Kazası'nın Denizli sancağına bağlanması
1888
Acıpayam Kazası'nın, Denizli sancağına bağlanması, Sarayköy demiryolu
hattının Dinar'a dek uzatılmasının kararlaştırılması
1910 Denizli'nin
"Bağımsız Mutasarrıflık" haline getirilmesi
22 Mart 1919 İzmir'de
toplanan Reddi İlhak Kongresi'ne Denizli'den bir kurulun katılması
25
Nisan 1919 İstanbul Hükümeti'nin Şehzade Abdurrahim Efendi
başkanlığındaki bir öğüt kurulunun Denizli'ye göndermesi
15 Mayıs 1919
İzmir'in Yunanlılar'ca işgali üzerine, Denizli'de bir protesto mitingi
düzenlenmesi
16 Mayıs 1919 Yunan işgalinin protesto edilmesi amacıyla
Tavas'ta da bir miting düzenlenmesi
17 Mayıs 1919 İşgale karsı Çal'da
bir miting düzenlenmesi
29 Mayıs 1919 Denizli'de Redde-i ilhak
Cemiyeti'nin kurulması
8 Haziran 1919 Sarayköy'de bir Kuka-yi Milliye
Cephesi'nin oluşturulması
10 Haziran 1919 Denizli Heyet-i Milliye'nin
kurulması ve Sarayköy cephesinin oluşturulması 3 Ağustos 1919 İstanbul
Hükümeti'nin Denizli'de incelemelerde bulunmak üzere Jandarma Genel
Komutanı Ali Kemal Paşa'yı göndermesi
7 Ağustos 1919 Denizli
Mutassarrıfı Faik Bey'in Dahiliye Nezareti'ne bir telgraf çekerek,
Kuka-yi Milliye'nin dağıtılması buyruğunu geri çevirmesi
18 Ağustos 1919
Denizli delegelerinin Sivas Kongresi'ne katılmak üzere kentten
ayrılması
12 Ocak 1920 Emin Efendi ve Faik Bey'in İstanbul'da toplanan
Meclis-i Mebusan'a Denizli milletvekili olarak katılması
21 Haziran 1920
Çopur Musa çetesinin Çivril'i basması
5 Temmuz 1920 Yunanlılar'ın
Buldan'a ve Çal'ın bazı köylerine girmesi
8 Temmuz 1920 Demirci Mehmet
EFE'nin adamlarından Soketli Ali EFE'nin Denizli'de öldürülmesi 9 Temmuz
1920 Denizli'ye giren Demirci Mehmet EFT'nin, Soketli Ali EFE'nin
ölümünden sorumlu tuttuğu 60 kişiyi öldürtmesi
29 Temmuz 1920 Yarbay
Nazmı Bey'in 57.Tümen Komutan ive Mutasarrıf vekili olarak Denizli'ye
gelmesi
18 Ocak 1921 Çivril'in Yunan işgaline uğraması
1 Nisan 1921
Çivril'in ikinci bir kez işgale uğraması
30 Ağustos 1922 Çivril'in Büyük
Taarruzla birlikte Yunan işgalinden kurtarılması
4 Eylül 1922 Buldan'ın
işgalden kurtarılması
20 Şubat 2012 Pazartesi
Denizli
Kategoriler:
Denizli,
ege bölgesi
Kaydol:
Kayıt Yorumları (Atom)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder